Tại Diễn đàn Hiệp định TPP – Cơ hội và thách thức phát triển ngành công nghiệp Việt Nam diễn ra sáng 1/3, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho biết, 25 năm qua, từ năm 1989 đến nay Việt Nam đã thực sự thay đổi.

Nếu nhìn hiện đại hoá, công nghiệp hoá thấy 3 thay đổi: nền kinh tế hoàn toàn dựa vào nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ; từ kinh tế khép kín sang “chơi” với tất cả không trừ một ai; nền kinh tế dựa chủ yếu vào kinh tế Nhà nước sang dựa chủ yếu hơn vào doanh nghiệp tư nhân trong nước và nước ngoài.

TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng CIEM. Ảnh: Zing

“Nhưng câu chuyện hiện đại hoá, công nghiệp hoá tại Việt Nam nói sâu hơn là vấn đề chưa có tiền lệ trong lịch sử”, ông Thành lưu ý.

Theo ông Thành, lịch sử bàn đến việc can thiệp của Nhà nước như nào nhưng bây giờ với các Hiệp định và tự do hoá hiện nay không gian chính sách thu hẹp mặc dù vai trò của nhà nước còn lớn. Lớn hơn là cách thức sống và sản xuất kinh doanh thay đổi.

“Đây là bối cảnh mà Việt Nam hiện phải đối mặt. Tức là chúng ta có yêu hay không yêu, ghét hay không ghét thế giới vẫn bị chi phối bởi hàng trăm doanh nghiệp đa quốc gia. Có phê phán hay nhìn với ánh mắt thiện cảm vẫn phải bắt tay với họ, cái bắt tay mặc dù chưa chắc mang lại thành công”, ông Thành cho hay.

Ông Thành cũng cho biết, cuộc sống đòi hỏi sản phẩm xanh, sạch hơn mà phải có những tiêu chuẩn thông lệ. Bên cạnh đó, công nghệ thay đổi mạnh, không chỉ làm năng suất, quản trị tốt hơn mà còn làm sản xuất kinh doanh thay đổi theo xu hướng lớn, to và cá thể hoá sản xuất kinh doanh.

Theo TS. Võ Trí Thành, gắn với công nghiệp hoá, hiện đại hoá các ngành Việt Nam hưởng lợi điển hình về mạng sản xuất và giá trị toàn cầu như dệt may, thuỷ sản, nông sản…

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra, liệu Việt Nam có tận dụng được nó theo nghĩa hiện đại hoá hay không và một thực tế, doanh nghiệp Việt Nam không lớn lên được, trước khi không lớn lên được thậm chí còn có xu hướng cá thể hoá, li ti hoá.

Ông Thành chỉ ra các nguyên nhân cụ thể dẫn đến tình trạng trên. Cụ thể, trong vấn đề quyền tài sản, vấn đề xử lý nợ xấu, quyền tài sản đối với tài sản thế chấp của ngân hàng và quyền tài sản của người đi thế chấp.

Thứ hai là cạnh tranh và thứ ba tiếp cận công nghệ, vốn, đất đai. 

Thứ tư, vấn đề học hỏi, ông Thành cho rằng, rất buồn báo chí có nhìn “đối địch” với FDI. “Cạnh tranh là có, chiến đấu là có nhưng chúng ta có yêu hay không yêu bên cạnh đó chúng ta phải bắt tay học hỏi và kết nối vì đây là mạng là chuỗi công nghệ và tiêu chuẩn mới”, ông Thành nói.

Cuối cùng, ông Thành cũng chỉ ra, môi trường kinh doanh, với chi phí giao dịch và các loại thuế, phí của Việt Nam rất lớn ảnh hưởng mạnh đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.