Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo Cục Điện lực, Vụ Dầu khí và Than, Vụ Pháp chế, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công; đại diện Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO), cùng các trường, viện và đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương. Tham dự hội thảo còn có đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam và một số đơn vị thành viên, cùng đông đảo chuyên gia, nhà khoa học đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm chuyên môn, hiệp hội ngành nghề và các doanh nghiệp liên quan.

Các vướng mắc cần tháo gỡ

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Bùi Quốc Hùng – Phó Cục trưởng Cục Điện lực cho biết, theo quy định phát triển quốc gia, để đảm bảo nhu cầu tăng trưởng phát triển kinh tế - xã hội từ 8% trở lên trong năm 2025 và trên 10% trong giai đoạn 2026 - 2030, đòi hỏi phát triển điện lực cũng phải tăng trưởng mạnh, cụ thể về nguồn điện chúng ta cần từ khoảng 150.000 - 190.000 MW công suất lắp đặt đến năm 2030 tức là gần gấp đôi so với hiện tại.

“Hiện tại, chúng ta có tổng công suất lắp đặt khoảng 90.000MW và đến năm 2030 tối đa chúng ta có thể phải đạt 180.000 MW, trong đó hệ thống lưu trữ năng lượng trong quy hoạch điện VIII điều chỉnh cũng đặt ra năm 2030 phải đạt từ 10.000 - 16.300 MW”- ông Bùi Quốc Hùng nhấn mạnh.

Theo Cục Điện lực, đến thời điểm hiện nay, hệ thống lưu trữ năng lượng trong hệ thống điện Việt Nam nói chung, cũng như các hệ thống được lắp đặt cùng với nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, gần như vẫn ở giai đoạn thử nghiệm so với mục tiêu quy hoạch điện VIII đã đặt ra. Một số hạng mục đã được triển khai: Tập đoàn Điện lực Việt Nam là đơn vị được giao cho các đơn vị thành viên đầu tư, đến năm 2026 – 2027 có thể đưa vào vận hành khoảng hơn 1.000 MW.

Theo ông Bùi Quốc Hùng, quá trình triển khai còn tồn tại nhiều vướng mắc và khó khăn: từ vấn đề quy hoạch, vấn đề lựa chọn vị trí lắp đặt, hệ thống tiêu chuẩn – quy chuẩn áp dụng, đến vấn đề giá thành, cơ chế tham gia của hệ thống lưu trữ vào vận hành thị trường điện, bảo đảm quán tính hệ thống… Đây đều là những nội dung mới, cần được làm rõ để không còn vướng mắc khi áp dụng.

Tại hội thảo, các báo cáo tham luận được trình bày liên quan đến các nội dung như: quy hoạch, vị trí đầu tư, định hướng về giá thành; các định hướng về hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn; công nghệ; an toàn – phòng cháy chữa cháy về BESS…

“Thông qua các ý kiến đóng góp từ kinh nghiệm quốc tế, thực tiễn tại Việt Nam, các công trình nghiên cứu khoa học của các chuyên gia, đại biểu, Cục Điện lực sẽ tiếp thu đầu đủ, tổng hợp, báo cáo Bộ Công Thương, Chính phủ nhằm xây dựng những cơ chế, chính sách phù hợp, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện để hệ thống lưu trữ năng lượng được triển khai thuận lợi trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu cung cấp điện và mục tiêu phát triển hệ thống nguồn – lưới theo quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã được phê duyệt”- ông Hùng nhấn mạnh.

Được biết, tại Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh) đã nêu: Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đồng thời, thực hiện chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo và năng lượng mới để giảm phát thải khí ô nhiễm và khí gây hiệu ứng nhà kính, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Để đạt được các mục tiêu nêu trên, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã đặt ra quy mô nguồn điện từ năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng công suất nguồn điện.

Cụ thể, điện gió trên bờ và gần bờ 26.066 - 38.029 MW (chiếm tỷ lệ 14,2 - 16,1%); điện gió ngoài khơi 6.000 - 17.032 MW đưa vào vận hành giai đoạn 2030 - 2035, có thể đẩy sớm tiến độ nếu điều kiện thuận lợi và giá thành phù hợp; điện mặt trời (gồm điện mặt trời tập trung và điện mặt trời mái nhà, không bao gồm các nguồn điện mặt trời theo khoản 5 Điều 10 Luật Điện lực số 61/2024/QH15) 46.459 - 73.416 MW (chiếm tỷ lệ 25,3 - 31,1%).

Ông Nguyễn Hoàng Linh – Phòng kế hoạch, Quy hoạch, Cục Điện lực cho hay, chỉ riêng nguồn điện gió trên bờ và điện mặt trời đã chiếm khoảng từ 40 - 47% tổng công suất đặt của toàn hệ thống cho giai đoạn đến năm 2030 và tỷ lệ nguồn điện năng lượng tái tạo sẽ tiếp tục tăng cao trong giai đoạn đến 2050.

“Điều này đặt ra một thách thức đáng kể trong việc vừa đảm bảo vận hành ổn định và an toàn hệ thống điện vừa đạt các cam kết với quốc tế về khí hậu và phát triển bền vững”- ông Linh nêu.

Hoàn thiện chính sách thúc đẩy phát triển BESS

Theo Cục Điện lực, để giải quyết các thách thức này, trong bối cảnh các nguồn điện nền như thủy điện đã được khai thác gần hết, nguồn nhiệt điện than sẽ không phát triển thêm mà chỉ tiếp tục triển khai các dự án đã có quy hoạch trước đó, thì các giải pháp lưu trữ năng lượng như thủy điện tích năng và pin lưu trữ năng lượng là cần thiết và quy mô phát triển đã được xác định trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia.

Theo các chuyên gia, hệ thống BESS giúp tăng ổn định hệ thống điện giúp điều tần, điều áp, khởi động đen; tối ưu vận hành và giảm chi phí hệ thống do cho phép cắt phụ tải đỉnh, cân bằng cung cầu, lưu trữ điện dư thừa, dự phòng với sự cố lưới điện cũng như tăng khả năng hấp thụ năng lượng tái tạo bằng cách lưu trữ điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo biển đổi như mặt trời và gió để sử dụng khi cần.

Bên cạnh những ưu điểm, hiện giá thành hệ thống BESS sử dụng công nghệ Lithium-ion phổ biến hiện tại còn tương đối cao, nhưng xu hướng giảm giá trong thời gian tới. Do vậy, để lắp đặt BESS, theo các chuyên gia cần tính toán và phân tích kỹ về sự cần thiết, vị trí và quy mô lắp đặt có tính đến tiềm năng phát triển của các công nghệ lưu trữ khác và xu hướng giảm giá của các công nghệ BESS để đảm bảo hiệu quả, tránh lãng phí.

Ngoài ra, BESS là một hệ thống tương đối phức tạp và có tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cháy nổ, đặc biệt với công nghệ Lithium, năng lượng và tuổi thọ của hệ thống sẽ bị mất/rút ngắn do quá trình chu kỳ sạc và xả..

Theo ông Nguyễn Hoàng Linh, hiện Cục Điện lực đã hoàn thành xây dựng dự thảo Thông tư quy định phương pháp lập khung giá phát điện và phương pháp xác định giá phát điện của hệ thống BESS và dự kiến trình Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành trong tháng 11 năm 2025.

Đối với chính sách hỗ trợ lắp đặt BESS kèm theo điện mặt trời mái nhà tự sản xuất – tự tiêu thụ của hộ gia đình (sau đây gọi tắt là hệ thống ĐMTMN có BESS): Cục Điện lực đã hoàn thiện dự thảo sau khi Bộ Tư pháp thẩm định, dự kiến sẽ trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11/2025.

Dự thảo chính sách đề xuất hỗ trợ vay vốn tại Ngân hàng Chính sách xã hội và hỗ trợ chi phí lắp đặt đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà tích hợp BESS. Song song đó, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn cho phát triển năng lượng giai đoạn 2026–2030, trong đó có các giải pháp thúc đẩy triển khai hệ thống BESS.