Những năm qua, tình trạng quảng cáo thực phẩm chức năng vượt quá công dụng thật, dùng tên bác sĩ, dược sĩ để tạo niềm tin giả tạo đang lan rộng trên các nền tảng số. Trước thực tế này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện cùng TS. Chu Quốc Thịnh - quyền Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) về những biện pháp quản lý và định hướng sắp tới.

Thực trạng phức tạp và rủi ro với người tiêu dùng

- Thưa ông, thực trạng quảng cáo thực phẩm chức năng trên internet và các nền tảng mạng xã hội hiện nay đang diễn biến như thế nào?

TS. Chu Quốc Thịnh: Hiện nay, môi trường internet là môi trường mở, các đối tượng vi phạm có nhiều cách thức để lẩn trốn. Như tự thiết lập, vận hành website (chủ yếu là tên miền quốc tế) để đăng tải thông tin quảng cáo; không xác minh được đối tượng trong khi thẩm quyền của cơ quan hành chính có giới hạn. Năng lực phát hiện và xác định chủ thể vi phạm quảng cáo của các cơ quan chuyên môn không theo kịp với công nghệ truyền thông, tiếp thị quảng cáo hiện nay; và khó khăn khi xử lý các vi phạm trên các trang mạng xã hội từ các máy chủ ở nước ngoài.

Vì lợi nhuận, nhiều tổ chức, cá nhân đã thực hiện quảng cáo quá mức, thậm chí sai sự thật về thực phẩm chức năng để bán được nhiều hàng; gây thiệt hại về kinh tế và tổn hại sức khỏe, đặc biệt đối với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người đang bị bệnh, người già, trẻ em.

Mọi quảng cáo thổi phồng công dụng, quảng cáo sai sự thật đều là hành vi vi phạm pháp luật và cần được ngăn chặn kịp thời. Tuy nhiên, do sự hạn chế về nhân lực, năng lực trước sự thay đổi rất lớn về phương thức kinh doanh trực tuyến như không có biên giới hữu hình, chủ thể kinh doanh và quảng cáo nhiều trường hợp không xác thực danh tính… rất khó quản lý.

Khi phát hiện các sản phẩm thực phẩm chức năng quảng cáo vi phạm, căn cứ vào nội dung vi phạm, hành vi vi phạm và chủ thể vi phạm, Bộ Y tế sẽ xử lý theo đúng quy định hiện hành. Các trường hợp không xác định được chủ thể thực hiện hành vi quảng cáo vi phạm, Bộ Y tế sẽ chuyển bằng chứng và đường link vi phạm sang Bộ Công Thương (quản lý thương mại điện tử) và Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (quản lý website, mạng xã hội) để phối hợp xử lý theo thẩm quyền.

- Cục An toàn thực phẩm đã triển khai những giải pháp nào để cảnh báo, bảo vệ người tiêu dùng trước tình trạng này, thưa ông?

TS. Chu Quốc Thịnh: Thời gian qua, Cục An toàn thực phẩm thường xuyên cảnh báo các sản phẩm vi phạm trên Trang thông tin điện tử của Cục (www.vfa.gov.vn); chủ động thông báo cho các cơ quan báo chí để thông tin rộng rãi đến người dân.

Cục tăng cường tuyên truyền để cộng đồng hiểu đúng, dùng đúng thực phẩm chức năng; không tin vào các nội dung quảng cáo thổi phồng công dụng như thuốc chữa bệnh. Thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe chỉ có tác dụng hỗ trợ chức năng của cơ thể, tạo tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh. Trong trường hợp có bệnh, người dân cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Cục An toàn thực phẩm thường xuyên khuyến cáo người dân lưu ý trước khi mua và sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Sản phẩm phải được cấp Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm mới được lưu thông trên thị trường. Tất cả thông tin về các sản phẩm được cấp giấy công bố và giấy xác nhận nội dung quảng cáo đều được công khai trên https://vfa.gov.vn và https://dichvucong.moh.gov.vn. 

Khi quyết định lựa chọn mua, người dân cần kiểm tra kỹ thông tin trên nhãn hoặc nhãn phụ (đối với hàng nhập khẩu): tên sản phẩm, ngày sản xuất, hạn sử dụng, thành phần, hướng dẫn sử dụng, bảo quản, công dụng, đối tượng sử dụng, cảnh báo (nếu có), cụm từ “Thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, cụm từ “Thực phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”, số công bố, số xác nhận nội dung quảng cáo (nếu có), tên và địa chỉ thương nhân chịu trách nhiệm và cơ sở sản xuất.

Cục cũng hướng dẫn người tiêu dùng khi xem quảng cáo trên mạng xã hội cần lưu ý các dấu hiệu vi phạm như: quảng cáo khẳng định khỏi bệnh; dùng hình ảnh bác sĩ, nhân viên y tế; không có dòng chữ “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”. 

Tăng cường phối hợp, hoàn thiện chính sách quản lý

- Việc phối hợp giữa Cục An toàn thực phẩm và các bộ, ngành khác được triển khai ra sao để xử lý các vi phạm trên các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, thưa ông?

TS. Chu Quốc Thịnh: Thời gian qua, Cục An toàn thực phẩm phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương và Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch trong xử lý vi phạm quảng cáo và kinh doanh trực tuyến, cụ thể:

Cục An toàn thực phẩm đã chuyển Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) 561 đường link quảng cáo vi phạm của một số sàn giao dịch và trang thương mại điện tử để xác minh, xử lý theo quy định; chuyển Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử 189 đường link quảng cáo vi phạm để xác minh, xử lý.

Từ đầu năm đến nay, Cục đã ban hành 10 văn bản gửi Công ty TNHH Shopee và Công ty TNHH Thương mại điện tử Lazada Việt Nam đề nghị rà soát, ngừng kinh doanh, gỡ bỏ thông tin các sản phẩm vi phạm trên hai sàn nêu trên.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế đã có văn bản đề nghị Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và Đài Truyền hình Việt Nam nhắc nhở các văn nghệ sĩ, người nổi tiếng không tham gia quảng cáo thực phẩm chức năng theo hướng thổi phồng công dụng, nêu thông tin chưa kiểm chứng, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và kinh tế người tiêu dùng.

Cục An toàn thực phẩm đã phối hợp với Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử xử lý vi phạm quảng cáo liên quan đến MC Quang Minh, Vân Hugo, MC Hoàng Linh, KOL Hoàng Hường và một số người nổi tiếng khác. Tình trạng người nổi tiếng tham gia quảng cáo gây hiểu lầm về thực phẩm chức năng đã giảm mạnh; các đơn vị phát hành quảng cáo kiểm soát chặt chẽ hơn trước khi phát hành.

- Bộ Y tế đang triển khai những chính sách gì để siết chặt hoạt động quảng cáo thực phẩm chức năng trong thời gian tới, thưa ông?

TS. Chu Quốc Thịnh: Bộ Y tế đã ban hành Công văn số 2310/BYT-ATTP ngày 17/4/2025 về việc quảng cáo thực phẩm và thực phẩm chức năng, chấn chỉnh tình trạng một số bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế tham gia quảng cáo gây hiểu lầm cho người sử dụng.

Bộ đang sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP theo hướng tăng cường giám sát quảng cáo trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội; kiểm tra, giám sát đơn vị kinh doanh phát hành quảng cáo, người chuyển tải quảng cáo và người có ảnh hưởng thực hiện quảng cáo thực phẩm; xây dựng bộ quy tắc ứng xử nghề nghiệp trong hoạt động quảng cáo; công khai mối quan hệ giữa người ảnh hưởng và đơn vị tài trợ quảng cáo.

Xin trân trọng cảm ơn ông!