Giữa sắc trời mây trắng của vùng cao, không gian lễ hội như mở ra một thế giới khác, vừa cổ kính, vừa huyền ảo, nơi những thân chè Shan Tuyết Suối Giàng (xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai) đứng trầm mặc qua hàng thế kỷ. Không có tiếng ồn ã của đô thị, chỉ còn hương trà dìu dịu, tiếng gió lùa qua những tán lá già và bước chân của đoàn người đang tiến về khu vực linh thiêng của cây chè tổ.
Trong không gian ấy, các mâm lễ từ thôn, bản, doanh nghiệp đến mâm lễ chính được người dân rước qua bờ hồ, hòa cùng tiếng khèn vang lên khi vui, khi trầm, tiếng bước chân dồn dập trên nền đất núi. Tất cả tạo nên bản hòa ca của núi rừng, trang trọng mà da diết.
Giữa đại ngàn, già làng Giàng A Đằng khấn cầu trời đất và thần chè phù hộ cho mùa màng tươi tốt, bản làng yên ấm, con người khỏe mạnh. Lời khấn ấy như gói trọn cả tri ân lẫn khát vọng của bao thế hệ người Mông sống dựa vào cây chè cổ thụ, thứ báu vật đã gìn giữ cuộc sống nơi rẻo cao.
Ngay sau khoảnh khắc linh thiêng ấy, bầu trời Suối Giàng bừng sáng bởi màn trình diễn drone lộng lẫy. Hàng chục thiết bị bay xếp hình, chuyển động như dải ngân hà nhỏ, điểm những nét ánh sáng lên nền trời sương nhẹ. Tiết mục nghệ thuật lúc này trở thành biểu tượng cho sự mở lối tương lai của vùng trà cổ thụ, nơi truyền thống không bị thay thế mà được nâng đỡ bởi công nghệ.
Không gian lễ hội tiếp tục mở ra với màn trình diễn pha trà của các trà nhân địa phương. Trong tiếng sáo Mông tha thiết, họ tái hiện từng bước của nghệ thuật chế biến trà Shan Tuyết: rót nước đánh thức trà, xoay chén để cảm hương, nhấp môi để nhận vị. Mỗi động tác nhẹ như gió, tinh tế như sương, đưa người xem vào thế giới của trà cổ thụ, nơi vị đắng thanh và hậu ngọt kéo dài như câu chuyện của núi.
Đặc biệt, sự kết hợp giữa công nghệ và truyền thống càng ấn tượng hơn khi những drone tiếp tục vận chuyển các búp trà tươi từ sườn đồi về sân khấu. Tại đây, những búp chè tiếp tục được đưa vào lò sao, tạo nên những phẩm trà Shan Tuyết trứ danh.
Lễ hội năm nay còn là nơi người Mông kể câu chuyện của chính mình. Thông qua chương trình nghệ thuật “Hương trà trên mây” hình ảnh cây chè Tổ được tái hiện, từ cội nguồn đến những mùa hái trà, qua điệu múa, câu hát và tiếng khèn nối dài như những vệt mây trôi trên đỉnh núi.
Từng tiết mục được người dân dàn dựng, biểu diễn bằng tất cả sự tự hào; tái hiện đời sống, lao động và tâm hồn. Những động tác giã bánh dày, mâm cỗ cúng được bày biện cầu kỳ cùng những hoạt động sao chè thủ công, đã phác họa nên bức tranh văn hóa Tây Bắc sống động, nguyên bản.
Những ngọn lửa trong lò sao, tiếng xào xạc của lá trà đang được biến chuyển dưới hơi nóng, tạo nên thứ mùi thơm đặc trưng như lời chào mời du khách: đây là Suối Giàng, nơi mỗi búp trà mang theo hơi thở của núi, hơi thở cuộc sống của người dân bản.
Theo ông Nguyễn Hữu Lực - Chủ tịch UBND xã Văn Chấn: "Vùng đất Suối Giàng sở hữu những cây chè cổ thụ từ 100 đến 300 năm tuổi, mọc ở độ cao 1.300 - 1.800 m, hoàn toàn không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật. Nơi đây, cái lạnh quanh năm, mây mù bao phủ và đất đai giàu dinh dưỡng đã tạo nên chất trà sạch tuyệt đối, đậm vị, hậu ngọt dài, giàu giá trị sinh học".
Gắn bó hàng thế kỷ, sản vật Trà Shan Tuyết đã trở thành linh hồn của người Mông, nơi ký ức, phong tục, câu chuyện được lưu truyền qua bao thế hệ. Và chính nhờ sự gắn bó ấy, cây chè đã trở thành sinh kế bền vững, biểu tượng văn hóa, niềm tự hào của vùng đất Suối Giàng.
Không chỉ dừng lại ở những nghi thức truyền thống hay nghệ thuật trình diễn, lễ hội còn là lời khẳng định mạnh mẽ, Suối Giàng đang bước vào hành trình mới: biết gìn giữ di sản, biết phát huy bản sắc và biết tận dụng công nghệ để nâng tầm giá trị.
Tại đây, du khách được xem, được trải nghiệm, được tự tay sao trà, thưởng trà, tìm hiểu quy trình chế biến thủ công và cùng hòa mình vào đời sống của người Mông. Mọi hoạt động đều gửi gắm thông điệp: ngoài một lại thức uống để thưởng thức, Trà Shan Tuyết chính là một di sản sống, một câu chuyện của thiên nhiên, của con người, của sự bền bỉ và kiêu hãnh nơi rẻo cao.
