Thanh Hóa: Độc đáo làng nghề làm hương truyền thống 300 năm tuổi
Làng nghề truyền thống làm hương Đông Khê (xã Hoằng Giang) là làng nghề làm hương thủ công nổi tiếng bậc nhất ở Thanh Hóa, đã có tuổi đời lên đến hàng trăm năm.
Làng nghề hương Đông Khê ở xã Hoằng Giang (trước đây là xã Hoằng Quỳ, huyện Hoằng Hóa) đã có khoảng 3 thế kỷ gìn giữ nghề truyền thống. Trải qua nhiều biến cố, nghề làm hương vẫn hiện diện như một phần ký ức văn hóa của xứ Thanh, người dân nơi đây tự hào vì sản phẩm của họ gắn liền với đời sống tâm linh của bao thế hệ. Vào năm 2015, làng nghề hương Đông Khê được Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là “Làng nghề hương truyền thống”.
Hàng năm cứ vào dịp này, làng hương trở nên rộn ràng, đông vui hơn hẳn ngày thường. Khắp các nẻo đường, sắc đỏ của chân hương phủ kín, tạo nên không khí đặc trưng của mùa làm hương lớn nhất năm. Đây là thời điểm nhu cầu thị trường tăng mạnh, nhiều đơn hàng đã được đặt để chuẩn bị cho Tết sắp tới
Dù có truyền thống hàng trăm năm, số hộ còn bám nghề hiện nay còn lại không nhiều, bởi lẽ việc sản xuất hương đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì nên không phải ai cũng đủ lòng theo đuổi. Điều này khiến làng nghề đứng trước nguy cơ mai một nếu không có sự tiếp nối từ thế hệ trẻ
Trong số những gia đình trụ lại với nghề, gia đình ông Đoàn Văn Mậu là một trong những hộ tiêu biểu. Nhiều đời nay, gia đình ông vẫn giữ nếp làm hương thủ công, coi đó như phần hồn của quê hương. Với ông, mỗi nén hương thành hình đều là kết tinh của sự cần mẫn và niềm trân trọng đối với nghề
Hương Đông Khê được tạo nên từ những nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên như bột cây bài, nhựa trám, tre vầu. Người làm nghề tuyệt đối không sử dụng hóa chất để giữ cho hương có mùi thơm thanh, không gây cay mắt. Chính sự tinh sạch ấy giúp hương Đông Khê được nhiều người ưa chuộng.
Để làm ra một que hương, người thợ phải trải qua rất nhiều công đoạn, trong đó có những khâu rất tốn sức. Tăm hương phải được chẻ từ cây vầu già, đều và không bị nứt. Sau đó là quá trình trộn bột, nhào nguyên liệu và lăn hương bằng đôi tay khéo léo, tạo nên độ tròn và độ dính vừa vặn.
Khi lăn xong, từng que hương được phủ lớp bột bài, loại thảo mộc giúp hương cháy đều và tỏa mùi nhẹ dịu. Đây là công đoạn đòi hỏi sự đều tay để hương không bị vón hay rơi bột. Mùi thơm đặc trưng của bột bài cũng là dấu hiệu nhận diện của hương Đông Khê so với nhiều nơi khác.
Phơi hương là chặng cuối nhưng rất quan trọng trong quá trình sản xuất. Những phên hương được đưa ra sân, xếp tỏa tròn như những bông hoa rực rỡ dưới nắng. Tuy nhiên, thời tiết thất thường đôi khi trở thành mối lo lớn, bởi chỉ một trận mưa bất chợt cũng có thể làm hỏng toàn bộ mẻ hương.
Thu nhập của người làm hương tăng đáng kể trong vụ Tết, bởi sản lượng bán ra luôn cao gấp nhiều lần ngày thường. Đây cũng là lý do nhiều hộ dân chọn duy trì nghề, dù vất vả nhưng vẫn giúp họ có thêm nguồn sống ổn định. Vào những ngày cao điểm, cả nhà thường phải làm từ sáng sớm đến khuya.
Nhờ giữ trọn tâm huyết với nghề, hương Đông Khê vẫn được nhiều người tin dùng. Hương cháy đều, tỏa khói nhẹ, không pha hóa chất, tàn uốn cong đẹp như vòng nguyệt. Những bó hương đỏ thắm mang theo mùi quê, tình người xứ Thanh được gửi đi khắp nơi, trở thành nét quen thuộc trong ngày Tết của nhiều gia đình
Hiện nay, mặc dù đối mặt nhiều biến động về thị trường, hương Đông Khê vẫn giữ được hương thơm đặc trưng và giá trị văn hóa sâu sắc. Với người dân xứ Thanh, mỗi nén hương là sự gắn kết giữa nghề truyền thống và đời sống tâm linh. Những người thợ nơi đây vẫn miệt mài gìn giữ nghề như một cách lưu truyền nét đẹp quê hương cho thế hệ mai sau.
Từ khóa : tỉnh Thanh Hóa, sản phẩm làng nghề truyền thống, nghề làm hương, hương Đông Khê
